Có một bí ẩn tối thượng từng nằm sâu trong tận cùng tâm hồn con người - một bí ẩn mà triết học và đạo giáo đã dành hết tri thức và tâm huyết suốt hàng nghìn năm qua để khám phá. Đó chính là bài toán về con đường giải thoát. Nhưng điều thú vị không chỉ là việc họ tự mình tìm ra câu trả lời mà còn là cách họ chia sẻ, dẫn dắt những tâm hồn sau này để họ cũng có thể bước lên con đường giải thoát ấy.
Nếu Chúa Giêsu và Phật là những nhà giáo lớn, thì họ chẳng những chỉ là những người khám phá ra một phương trình phức tạp mà còn là những người đã gieo mầm kiến thức và sự giác ngộ. Nhưng liệu họ chỉ đến trần gian để thu hút những tín đồ và người tôn sùng hay thực sự mong muốn chia sẻ những kiến thức và sự giác ngộ của mình? Đó mới thực sự là câu hỏi đáng suy ngẫm.
Chân thành mà nói, cả Chúa Giêsu lẫn Phật đều là những vị rất khiêm tốn. Một lần, khi Chúa Giêsu tự xưng rằng "Ta và Cha Ta là một", người Do Thái đã nổi giận và vung đá đánh Ngài. Trong tình huống đó, Ngài đã trích dẫn câu trong Kinh Thánh để bảo chữa cho mình: "Trong luật của các ngươi đã không viết rằng: Ta bảo các ngươi đều là chúa." Luật gọi là chúa những ai được Thiên Chúa đối thoại. Điều này cho thấy mỗi người đều có khả năng trở thành một phần của Thiên Chúa. Vì vậy, khi Ngài tự xưng là con Thiên Chúa, đó không thể coi là một việc phi thường.
Trong tiếng Anh, từ "atonement" được hiểu là sự chuộc tội, một hành động của một đấng cứu thế. Tuy nhiên, nếu chúng ta phân tích từ "atonement" thành ba phần "at-one-ment", chúng ta sẽ thấy ý nghĩa sâu xa hơn: kết hợp hoặc liên kết một cách hoàn toàn với Thượng Đế. Nếu hiểu rằng giải thoát là sự kết hợp hoàn toàn với Thượng Đế hoặc với đại thể vũ trụ như trong triết lý phương Đông, hoặc với Atman Brahman như trong triết lý Ấn Độ, hoặc với Như Lai chân tâm Phật tính như trong Phật giáo, thì chúng ta sẽ nhận ra rằng con người chỉ khi đạt tới sự giải thoát mới thực sự trở nên bất tử.
Điều quan trọng là hiểu rằng mỗi người đều có khả năng đạt tới sự kết hợp hoàn toàn với Thượng Đế và điều này không chỉ là định mệnh của một số ít vị thánh hay những nhà sư, mà là mục tiêu của mỗi con người. Khi Chúa Giêsu xưng mình là một với Thượng Đế, điều đó không chỉ áp dụng cho Ngài mà còn cho tất cả chúng ta. Chúng ta cần nhận thức sâu sắc hơn về vị thế và định mệnh của mình để từ đó mỗi người có thể hiểu và thực hành sứ mệnh cao cả của mình trên cuộc đời này.
Cuộc sống của con người không chỉ là để lạy Chúa hay lạy Phật, mà còn để thực hiện chân ngã, để biến mình thành Chúa, thành Phật. Như Sri Ramana Maharshi, một đạo sư Ấn Độ, đã nói: "Mục đích của cuộc đời là để trở thành chúa, trở thành thần." Nhưng các nhà khoa học không hiểu điều đó. Làm sao để hiểu hết mục đích của cuộc sống nếu một người mù đang dẫn dắt một đám người mù? Chúng ta phải tìm kiếm những người đã có sự giác ngộ mới có thể khám phá được chân lý thực sự.
Suốt hàng ngàn năm qua, người ta luôn tranh luận về khái niệm giải thoát mà không biết ai là người đúng. Tuy nhiên, vấn đề đó vẫn là một số lớn, bởi nó đòi hỏi một điều kiện quan trọng: người tu sĩ phải trải qua trực tiếp trải nghiệm giải thoát trong chính cuộc sống của mình. Việc tu chứng giải thoát không chỉ là viết văn hoặc nhận thức lý thuyết, mà chính là trải nghiệm sâu sắc về tâm linh, là sự giác ngộ sáng tỏ và bừng sáng từ bên trong.
Các Điều Kiện Để Giải Thoát
- Chứng Nghiệm Tự Tính: Điều quan trọng nhất là nhận ra bản chất Thiên Tự, Phật Tự của mình. Dù chúng ta tu hành chịu khổ, tập trung thiền hay giác ngộ, kết quả cuối cùng cũng chỉ là một: thấu hiểu rằng ta và vũ trụ vô biên là một, không phân biệt. Trong cơ thể tứ đại của chúng ta, có vũ trụ vô hạn tồn tại là nguồn gốc của tất cả. Huệ Năng đã viết về sự giác ngộ như sau: giác ngộ chính là sự nhận ra đạo từ bên trong. Không chỉ đơn thuần là việc ngồi thiền, kinh sách nói rằng ai chỉ nhìn thấy chân lý trong hình thức, dù là trong tư thế ngồi hay nằm, sẽ rơi vào lối đi của Tà đạo.
- Bản Đồ Tâm Hồn: Để khám phá con đường giải thoát và hòa nhập với vũ trụ, chúng ta cần một bản đồ tâm hồn, một hướng dẫn để chỉ dẫn chúng ta qua những tầng lớp phức tạp bên trong bản thân. Tôi đã dành nhiều năm để nghiên cứu và vẽ ra một bản đồ chi tiết về các tầng lớp này. Mỗi tầng lớp đều mang một vai trò quan trọng và đặc biệt trong sự phát triển của con người.
- Hai Hướng Đi: Tâm hồn của chúng ta có thể được tưởng tượng như một ngôi nhà lớn với bảy vòng tròn đồng tâm. Có hai con đường chính: con đường hướng ngoại đi từ trung tâm ra ngoài và con đường hướng nội từ ngoài vào trung tâm. Con đường hướng ngoại là về thế giới vật chất và trải nghiệm bên ngoài, trong khi hướng nội là khám phá sâu bên trong tâm hồn.
- Áp Dụng Định Luật Trời Đất: Định luật của trời đất bao gồm các quy luật tụ và tán, vãng và lai, sinh và tử, tiêu và tức, biến dịch và tuần hoàn. Tinh thần cũng tuân theo quy luật tụ và tán: khi tụ hợp lại thì linh nghiệm, khi tán ra thì suy yếu.
Việc tu luyện cần biết tận dụng thời gian và tuổi tác. Khi trẻ, chúng ta có xu hướng hướng ngoại, khám phá thế giới bên ngoài. Khi già, chúng ta lại hướng nội, tìm về sự tĩnh lặng bên trong. Tinh thần cũng thay đổi theo tuổi tác: khi trẻ tinh thần còn khuyết, khi già tinh thần trở nên tròn đầy, giống như vầng trăng khi khuyết, khi tròn.
Quan Niệm Về Cứu Dỗi và Giải Thoát
Cứu dỗi trong quan niệm này quần chúng tin rằng các vị thánh như Chúa Giêsu, Phật Thích Ca hoặc Lão Tử xuống trần là để cứu dỗi con người. Họ cho rằng không thể tự cứu dỗi mà cần dựa vào sức mạnh của thánh thần. Chẳng hạn, ở phương Tây, Chúa Giêsu được coi là đứng cứu thế, trong khi ở phương Đông, Phật Di Đà là đứng cứu thế. Những vị thánh này được xem là dẫn dắt người tin theo họ lên thiên đàng hoặc đạn Tịnh Thổ sau khi qua đời.
Giải thoát ngược lại, các bậc thượng chí nhìn nhận mình mang thiên tính, là Linh Quang dáng trần. Họ sử dụng sức mạnh và tinh thần của mình để vượt qua thế gian, vượt qua hình thức và hòa nhập với đại linh quang. Trong quá trình này, con người trải qua một quá trình biến đổi toàn diện, trở thành thượng đế, thành Phật.
Nhìn lại các triết lý và giá trị từ các tôn giáo và triết học, chúng ta thấy rằng mỗi khái niệm đều đạt mục tiêu là tìm kiếm sự tự do và hạnh phúc tối cao. Nhưng để thực hiện điều này không chỉ là việc nắm bắt lý thuyết, mà còn là việc áp dụng những giá trị này vào cuộc sống hàng ngày. Sống theo tinh thần của những triết lý này không chỉ là đơn thuần là cách tiếp cận cuộc sống một cách thông minh và sâu sắc, đó còn là hành trình chúng ta chọn để tìm kiếm sự tự do và hạnh phúc đích thực.
Những giá trị như tình thương và hòa bình không chỉ là mục tiêu cuối cùng mà còn là nguồn động viên, là ngọn lửa thắp sáng cho hành trình của chúng ta. Chúng là những phản xạ của tâm hồn, là những điểm tựa cho những ngày đầy biến động và khó khăn. Khi chúng ta theo đuổi chúng, chúng ta không chỉ đang hướng tới một tương lai tươi sáng hơn cho bản thân mà còn đang đóng góp vào việc xây dựng một thế giới nơi mà tình yêu và hòa bình luôn vững vàng. Bởi vậy, hãy để những giá trị này là nguồn cảm hứng không ngừng, là động lực mạnh mẽ đẩy ta vượt qua mọi trở ngại. Chỉ khi ta có sự trung thành với chúng, ta mới có thể điều hướng cuộc sống mình về phía những mục tiêu cao cả và ý nghĩa hơn.